पिपली लाइभ र नेपाली मिडिया

"संचार माध्याम आवाज विहिनहरुको आवाज हुनुपर्छ । समाचार सत्य तथ्य निष्पक्ष र व्यालेन्स हुनुपर्छ । पत्रकारिता विषय पढ्दा मैले गुरुहरुबाट यहि कुरा धेरैपटक सुनेको छु अनि आफुले पनि धेरै पटक यहि कुरा लेखेको छु । धेरै पत्रकार साथीहरु यस्तै कुराहरु र पत्रकारका आचार संहिताका बारेमा भाषण दिएर थाक्दैनन । तर पनि फेरी पिपली लाइभका संस्करणले किन निरन्तरता पाइरहेका छन् यो कुरा आश्चर्य लाग्दो छ ! "

अमिर खान को पीप्ली लाइवको एक दृश्य

बलिउडका चर्चित कलाकार अमिर खानले एउटा सामान्य घटनालाई मिडियाले कसरी अतिराजीत गर्छन भन्ने विषयमा पिपली लाईभ नामक चलचित्र बनाएका थिए । फिल्मले उठान गरेको विषय बस्तु निकै संवेदनशिल र गम्भिर थियो । परिणामस्वरुप निकै कम बजेटमा र सामान्य कलाकारको प्रयोग गरि बनाइएको यो चलचित्रले बक्स अफिसमा निकै सफलता भेट्टायो । यसले हिन्दि सिनेमामा केहि नयाँ धारको शुत्रपात समेत गर्यो ।

यो चलचित्रले उठाएको विषयबस्तु नेपालको साचार माध्याममा समेत निकै मेल खान्छ । केहि समय अघि अनुजा बानियाँ काण्डमा पिपली लाइभको उदाहरण देखाएका नेपाली साचार माध्यामले फेरी त्यस्तै अभ्यास दोहोर् याएका छन् । माओवादीका ११ नेताहरुलाई पटनाको एक अदालतले सजाय तथा जरिवाना सुनाएको खवर दिएर ।

बजारमा मृत्युको व्यापार चम्किएको छ !

यस्तो किचेनमा कस्तो खाना पाक्ला ?

"मैले मृत्यु किन्न छाँडे तर यो शहरमा बसेर अव के खाने ? मसँग विकल्प छैन ! हामीले खान नहुने कुरा त देखायौ अव खान हुने कुरा पनि देखाउने हो कि ? "

नेपालमा अहिले करिव एक दर्जनको हाराहारीमा टेलिभिजन च्यानल प्रशारणमा छन् । अहिले यी टेलिभिजन च्यानललाई बाणिज्य विभागको अनुगमन र खाद्यान्नमा मिसावटका समाचार दिन भ्याइ नभ्याइ छ । लाग्छ सबै जसो टेलिभिजन च्यानलका थुप्रै जनशक्ति यहि कामको लागि खटिएका छन् । त्यसैले त दिनहुँ घण्टै पिच्छे नुन देखि सुनसम्म र जीवन बचाउँने औषधिसम्ममा मिसावट र कालाबजारीका समाचार टेलिभिजनका पर्दामा छाइरहेका छन् । 

यी समाचार हेर्दा लाग्छ अव बजारमा खाने कुरा केहि बाँकि रहेनन् । सबैमा मिसावट छ । केहि पैसाको लालचमा व्यापारिहरु मृत्युको व्यापार गरिरहेका छन् । हामी दिन रात हाड छाला घोटेर कमाएको पैसा खर्चिएर आफु अनि परिवारका लागि मृत्यु किनिरहेका छौ ।

जीवन सकिएको छैन

एउटा सानो प्रेरणा मात्रै भए पनि जीन्दगी जिउनलाई काफि हुन्छ । आज एक विहानै मोडल केटी पाइपर को माई व्यूटिफुल फेस नामक डकुमेन्ट्री हेरेपछि मैले यो महशुस गरे । केटी लण्डन स्थित एउटा चर्चित सपिङ्ग टेलिभिजन च्यानलकी कार्यक्रम प्रस्तोता थिइन । ड्यानी ल्यान्च नामक ३३ वर्षिय उनका प्रेमिले उनीमाथी एसिड प्राहार गरेका थिए । सन् २००८ को मार्च महिनामा उनीमाथि एसिड प्राहार भएको थियो । 

उक्त घटनापछि उनको एउटा आँखाको ज्योति गुम्यो अनुहार गला र हात समेत जलेको थियो । केहि क्षणमै एक सुन्दर र सुकोमल अनुहारकी धनी केटी पाइपर एक विभत्स र कुरुप बन्न पुगिन । यस्ता घटना पछि धेरैले आफ्नो जीवनलाई अन्त्य गरेका छन् । तर उनी साहासी महिला रहिछिन् । उनले जीउने आशा छोडिनन् । 

किन बारम्बार हाम्रो राष्ट्रियता माथि आक्रमण गरिन्छ ?

"कहिले सगरमाथाको उचाई घटाइन्छ अनि कहिले हाम्रो गरीविको गलत तथ्यांक देखाएर दाताबाट ठूलो रकम झ्वाम पार्ने काम हुन्छ । अव त हुँदा हुँदा हाम्रो जमिन माथि पनि धावा बोलिएको छ ।"

 नेपालको गरीवि जनसंख्या अनि यहाँका हिमालका उचाईका बारेमा बारम्बार विवादास्पद तथ्यांकहरु सार्वजनिक भइरहेका छन् । अक्सफोर्ड युनिर्भसिटीले सन् २०१० जुलाइ महिनामा एक अध्ययन सार्वजनिक गार्दै नेपालकॊ गरीवि ६५ प्रतिशत रहेको कुरा सार्वजनिक गरेको थियो । यसको बारेमा सरकारी धारणा दिन राष्ट्रिय योजना आयोगले सन् २०१० को जुलाई १६ तारिखमा काठमाण्डौमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरि नेपालको गरीवि २५ प्रतिशत मात्र रहेको दावी गर् यो । तर याहाँको वास्तविक गरीवि कति हो । अहिले पनि द्धिविधा छ । किन कि सरकारको आधिकारिक तथ्यांकलाई विश्वास गर्ने प्रसस्त आधार यहाँ छैन । यो गरीविको कुरा भयो । 

Mero Pyaro Okhaldhunga

Siddhicharan Shrestha

Singer Narayan Gopal 

Timrai sundar hariyali maa
timrai sital bakchhasthala maa

Pokali Jharana, Okhldhunga

yo kabi ko saisaba kaal bityo
hansyo khelyo banakunja ghumyo

mero pyaro okhaldhunga --4

(jaba ma chadhera bhava ko dunga
sair garchhu smriti ko priya ganga)--2
swapna gagan bata su-sital jal
sukha smriti ko barsanchha rimjhim

mero pyaro okhaldhunga---2

(usmakar ko aanchal pakri)---2
malai kati khojdi hoon prakriti
mriga sar haru ufri ufri
aru latka haru halli halli

देश खारेज गरौं

निल खड्का 

हाल: हाई प्वाइन्ट नर्थ क्यारोलिना 

अब भाषा, संस्कृति र भेष खारेज गरौं !

बल्ल भयो सुरुवात, शेष खारेज गरौं !!

अपराधी र हत्यारालाई, छुट दिनुपर्छ ! 

अदालतमा विचाराधीन, केस खारेज गरौं !! 

छुट्टै प्रदेश माग्नेहरुको, बोलवाला छ अहिले !

छुट्याएर नेपालबाट, मधेस खारेज गरौं !!

के हुन्छ र पहिचानले, मेट्दै जानुपर्छ !

ढिलो चाँडो यसैगरी, देश खारेज गरौं !!

आमा, अब न्यूरोडको बिष नमाग्नुस है!

डा. सुनिल मास्के, दोलखा

म जस्तै लाखौ छोराहरुले आफ्नो आमालाई मिठाई हैन बिष पो उपहार लगेर दिएका रहेछौ। अनि आमाहरुले त अहिले सम्म गुँदपाक नाम गरेको बिष पो टिकाएर राखि घर छिमेकीहरु, पाहुनाहरु, आफ्नै नाति नातिनीहरुलाई बाँढेर खुवाउनु भएको रहेछ।

सधैँ झैं गत सालको दशैँ अगाडि मेरी आमासँग फोनमा कुरा भएको थियो। मैले घटस्थापनाको दिन आउँछु र के के लिएर आउनु पर्छ भनी सोधेको थिएँ। जवाफमा उहाँले भन्नुभयो- अब साडी चोलो केही ल्याउनु पर्दैन घरमा भएको पनि सबै लगाएको छैन। बरु गुँदपाक र पुष्टकारीहरु लिएर आइजा पाहुनाहरु र केटाकेटीहरुलाई दिन हुन्छ अरुथोक त सबै यही छ केही लिएर आउनु पर्दैन।

म पढने शिलशिलामा काठमाण्डौ आएको बेला देखि नै प्रत्येक चोटी घर जादाँ आमालाई मन पर्ने गुँदपाक नै लगेर जान्थे। प्रायश: हाम्रा आफन्तहरु र पाहुनाहरुले पनि हाम्रो घरमा आउँदा गुँदपाक नै लिएर आउनु हुन्थ्यो। आमाले त्यो गुँदपाक टिकाएर राखि घरमा आउने छिमेकीहरु, पाहुनाहरु, नाति नातिनीहरुलाई बाँढेर खुवाउनु हुन्थ्यो। गुँदपाक बाँडेर दिदा ल खानु फलानो ल्याएको गुँदपाक अथवा फलानोले पठाएको, खाएर हेर्नु भन्नु हुन्थ्यो। आमा पनि मुख नमिठो हुँदा, के खाउँ के खाउँ हुँदा त्यही गुँदपाकको आनन्द लिनु हुन्थ्यो। मैले पनि घर जाँदा धेरै चोटी त्यही गुँदपाक र पहाडको चिउरासँग भोक मेटेको छु। 

साह्रै दुख पाइयो राष्ट्रपिता !

विगतमा तपाई पनि एउटा आम नागरिक हुनुहुन्थ्यो । राजाको सावरीको सास्ति तपाईले पनि अनुभव गर्नु भएको होला । एक पटक आँखा चिम्लिएर त्यो अनुभवलाई पुर्नताजगी गर्नुस् । अहिले तपाईको सवारी चलाउदा जनताले त्यो भन्दा बढी सास्ति खेपिरहेका छन् । 

माहामहिम राष्ट्रपति ज्यू

शितलनिवास, काठमांडू

म एउटा साधरण नेपाली हुँ । विहान साँढे ५ बजे उठेर कलेज जान्छु । अनि विहान १० बजे देखि आफनो काममा व्यस्त रहन्छु । उच्च शिक्षा अध्ययन गर्ने र केहि बन्ने सपना पालेर काठमाण्डु आएको हुँ । तर मलाई थाहा थिएन । यो काठमाण्डु शहर राजा महाराजाहरुको बपौति हो भनेर । म सोच्थे यो मेरो देशको राजधानी शहर हो । संविधानले मलाई स्वतन्त्र रुपमा देशको कुनै पनि ठाउँमा बसोबास गर्ने हक दिएको छ । म त्यहि हकको आडमा पूर्व ओखलढुंगाबाट काठमाण्डु आएको हुँ । तर म गलत रहेछु ।

राजतन्त्र हुन्जेल दिनहुँ राजाका सवारीले म हैरान भाथे । ट्राफिक जामले राजधानीको दैनिकि नै अस्त व्यस्त हुन्थ्यो । राजा हटाइए । लोकतन्त्र आयो । मैले सोचे अव हाम्रा नि दिन आए तर लोकतन्त्रमा तपाईलाई तीनै राजाका आसेपासेले माहाराज बनाए । 

NEPAL & NEPALI PROUD OF YOU

'As a democrat I want to voice the voiceless '

Darshan Rauniyar, a Nepali-American is vying for the Congress in Washington’s first Congressional district this year.  An MBA from Portland State University, Rauniyar has established himself as a successful businessman and social activists for the past 22 years. Born in Kathmandu, Nepal he has held various senior-level positions in technology companies, have been a successful entrepreneur and businessman. He has been active in the politics for over a decade, and has campaigned for many local, state and federal candidates. He is an elected Democratic Precinct Committee Officer, and was served on the Executive Committees of both the 1st Legislative District Democrats Executive Committee and the Snohomish County Democratic Executive Committee. He is a member of the Snohomish County Human Rights Commission and the Snohomish County Parks Advisory Board. He has served as a Board member for numerous non-profit organizations. Purushottam Dhakal of Nepal24hours.com took an online interview with Rauniyar, focusing on his future plans and driving principles behind his Congressional candidacy. Pursuhottam Dhakal (PD):  You have come a long way. Tell us about your early days in the US. Darshan Rauniyar (DR) : I came to America in 1988 as a student to study Electronics Engineering. The journey took place from Kathmandu to Klamath Falls, Oregon. The day I landed, I entered a totally different society, people and language. The experience of moving from Nepal to the richest country was something I never imagined. I was in awe, and for a while I dealt with culture shock. But the American people embraced me, and I became part of the society quickly. The generosity they showed as caring and loving people, I would never forget. I was a student, and like many other students, working and studying is all I had time to do.

मलाई मेरो देशको राष्ट्रिय पोशाक भनेर लागउने लुगा देउ !

हाम्रो वर्तमान समस्या भनेको दौरा सुरुवाललाई राष्ट्रिय पोशाकबाट हटाउने भन्दा पनि मुलुकमा व्याप्त गरिवी बेरोजगारी अशिक्षा लगायतका आर्थिक र सामाजिक पक्षसँग जोडिएका सवालको उचित व्यवस्थापन हो । शान्ति र संविधानको निर्माण हो । तर खै त यस्ता मुद्धामा दलहरुको निर्णय दौरा सुरुवाललाई राष्ट्रिय पोशाकबाट हटाएर तराईमा विद्यमान द्धन्द्ध समाधान हुन्छ ? वा कर्णालीको भोकमारि मेटिन्छ ? वा पाहाडको समस्या निराकरण हुन्छ  ?

नेपाल सरकार मन्त्री परिषद्ले दौरा सुरुवाललाई राष्ट्रिय पोशाकबाट हटाउने निर्णय गरेको छ । सबै जातिका पोशाकलाई राष्ट्रिय पोशाक घोषणा गरेको छ । विहान उठ्ना साथ टेलिभिजनबाट यो समाचार सुने । एक छिन घोत्लिए अनि सोचे हाम्रा नेताहरु कस्तो परिर्वतन खोज्दै छन हो नेपाल बहुजातिय बहुभाषिक र बहुसांस्कृतिक आयाम भएको मुलुक हो । त्यसैले यहाँ कुनै एक भाषा र एक भेषलाई राष्ट्रिय मान्यता दिनु गलत हुन्छ । तर यदि आफूलाई स्वतन्त्र अस्तित्व भएको मुलुक देखाउने हो भने त्यो मुलुकका केहि फरक पहिचान त पक्कै पनि हुनु पर्छ हैन र सबै जातिका पोशाकलाई सम्मान गरेर एउटा पोशाकलाई औपचारिक राष्ट्रिय पोशाकमा राख्दा सबै जातिको अस्तित्व मेटिन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन ।

अहिले पनि नेपालका अधिकांश ग्रामिण क्षेत्रमा हेरौ बाहुन क्षेत्री कथित दलित वा जनजाति समूदायका अधिकांश बुढापाका मानिसहरु दौरा सुरुवाल नै लगाउँछन् । औपचारिक कार्यक्रममा मात्रै होइन उनीहरुको दैनिक पोशाक नै दौरा सुरुवाल हो । युवाहरु पनि विशेष अवसरमा दौरा सुरुवाल लगाउन रुचाउँछन् । जुन पोशाक लगाउँदा अलग्गै आफ्नोपनको महशुस हुन्छ । जुन महशुस मैले पनि गरेको छु । नेपाली राष्ट्रिय पोशाक र झण्डा विश्वका अन्य कुनै पनि मुलुकसँग मिल्दैन । जसले हामीलाई विश्वको करोडौं मानिसहरुको भिडमा अलग चिनारि दिएको छ । आज हामी त्यहि पोशाकलाई राष्ट्रिय पोशाकबाट हटाउँदै छौ । आखिर के का लागि कस्का लागि र किन ? यो निर्णयबाट केहि विशेष लाभ मिल्छ ? अहँ पटक्कै मिल्दैन  ।

प्रधानमन्त्री ज्यू तपाई सत्ताबाट बाहिरिएपछि कुन गाडी चढ्नु हुन्छ ?

 कतिपयले उनको यो कार्यलाई सस्तो लोकपि्रयता भनी आलोचना गरिरहेका छन् । हुन पनि स्वभाविक हो उनले प्रधानमन्त्री हुनु अघि चढेको स्र्किपियो जिपको राजश्व समेत तिरिएको रहेन छ । उनकै पार्टीका विभिन्न नेताका नाममा भएका गाडी पनि राजश्व नतिरी सडकमा गुडिरहेका छन् । 

बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री भएपछि सबैभन्दा बढी फाइदा कसैलाई भएको छ भने त्यो फाइदा हुलासको मुस्ताङ्ग गाडीलाई भएको छ । करोडौं खर्च गरेर पनि नहुने विज्ञापन त्यो पनि सित्तैमा भएको छ । मिडियाहरु खोजी खोजी मुस्ताङ्ग गाडीको बारेमा लेख्न थालेका छन् । मुस्ताङ्ग यस्तो मुस्ताङ्ग उस्तो सस्तो नेपाली एसेम्बल्ड गाडी आदी आदी । 

एक दशक लामो जनयुद्ध र त्यसपछिको संक्रमणकालिन अवस्थाले अस्तव्यस्त बनेको देशमा थुप्रै सरकार बने थुप्रैले प्रधानमन्त्रीको कुसर्िमा बस्ने अवसर पाए । सयौ मन्त्री बने दर्जनौ राजनीतिक दलको उदय भयो । यति धेरै उथलपुथल भइसक्दा पनि शान्ति प्रकि्रया निष्कर्षमा नपुग्दा निराश बनेका नेपाली जनताका लागि पढेलेखेका र विद्धान नेता मुलुकको प्रधानमन्त्री बन्दा त्यसैले आशा जाग्नु अस्वभाविक पनि होइन ।

बाफ रे ! त्यो बाटो

५ किलोमिटर सडक पार गर्न करिव ३ घण्टा


भाग २

 हामिले करिब तीन घण्टा येस्तै बाटोमा बाइक येस्तई
सास्ती खेप्दै चलायौ

करिव एक घण्टा सम्म नमोबुद्धमा रहेका बौद्ध स्तुपा र भर्खरै बनेको भव्य गुम्वाको अवलोकन गरेपछि हामी अव काठमाण्डौ फर्कने तयारीमा लाग्यौं । विहान जुन बाटो आइएको थियो त्यहि बाटो फर्कने अडानमा म थिए । तर साथीहरु छोटो बाटो पनौती निष्कन्छ त्यतैबाट जाउँ भन्नेमा थिए । त्यो बाटोको अवस्था कस्तो छ भन्ने कसैलाई थाहा थिएन । सवारी साधन त्यो बाटोबाट जाँदैनन भन्ने चै पक्का भयो । नियमित सवारी साधन गुड्ने बाटोबाट आउँदा त यस्तो हालत छ सवारी साधन नै नचलेको बाटोबाट जान सकिएला र भन्नेमा मलाई शंका थियो । बाटोको नक्सामात्रै होला नजाउँ मैले साथीहरुलाई भने । यो भन्दा बढी जोखिम नउठाउँ भन्दै विबेकलाई पछाडी राखेर मैले विहान आएकै बाटो बाइक अगाडी बढाए ।
म करिव २ किलोमिटर अगाडी पुगिसकेको थिए । तर साथीहरु कोहि पनि आएनन् । अचानक मोवाइलको रिङ बज्यो । सुमन तँ काहाँ पुगिस साथीहरु यतैबाट जाने भए फर्कि बहुमतको कदर हुन्छ । वीरेनले भन्यो मैले चै त्यो बाटो नजाने भन्दै फोन काटे तर गु्रपमा आएपछि यसरी एक्लै हिड्नु नि ठिक थिएन । त्यसैले मैले बाइक फर्काए ।

ठूलाबडालाई मुस्ताङमा झार्नुस्

हरिबहादुर थापा

'जिरो टोलरेन्स' अर्थात् शून्य सहनशीलता । जुन भ्रष्टाचार नियन्त्रण गरी सदाचार पद्धति निर्माण गर्ने सन्दर्भमा विश्वमा प्रचलनमा आएको शब्दावली हो । यसको लक्ष्य हो- 'भ्रष्टाचाररहित समाज निर्माण गर्ने ।' नेपालमा यो शब्दावली शासकीय वृत्तमा त्यति प्रचलनमा आएको छैन । यद्यपि सरकारी दस्तावेज र सरकारी अधिकारीहरूका आफ्ना कार्यपत्रमा बेलाबखत यो शब्द देखा पर्ने गर्छ । हामीकहाँ व्यवहारमै 'शून्य सहनशीलता' प्रयोगमा आएको छैन र प्रयोग गर्ने हिम्मत पनि कसैले देखाएका छैनन् । अझ राज्यको सम्पत्ति र शासकीय वृत्तवालाको सम्पत्तिबीच सीमारेखा गहिरोसँग कोरिन नसकेको हुँदा यस्ता शब्द कमै प्रयोगमा आउनु अस्वाभाविक होइन ।

यो पृष्ठभूमिमा नवनियुक्त प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईले भ्रष्टाचारमा 'शून्य सहनशीलता' को नीति अख्तियार गर्ने घोषणा गरेका छन् । प्रारम्भिक दिनमै मीतव्ययी बन्ने लक्षण  सक्दैनन्, व्यवहार भने हेर्न बाँकी नै छ । वरिपरि शासकीय वृत्तका प्रमुखहरू राखी उनले मंगलबार भने, 'शून्य सहनशीलताका आधारमा राजनीतिक तथा प्रशासनिक संयन्त्रका अपारदर्शिता, विकृति र भ्रष्टाचार अन्त्य गर्नेछु । तपाईंहरू पनि भ्रष्टाचारमा शून्य सहनशीलताको नीति अपनाउनुस् ।'